Czym jest Uważność?

Uważność – Co, Dlaczego, Jak, Po co?

Czym jest Uważność?

Uważność, to skupianie uwagi na teraźniejszości. Dzięki koncentracji umysłu na chwili obecnej przestajemy być nadmiernie przytłoczeni przeszłością i przyszłością. W uważności chodzi o to, aby w pełni pozwolić sobie na odczuwanie emocji bez ich osądzania i akceptację wszystkich odczuć. Jednak akceptacja uczuć nie polega tylko na pasywnym doznawaniu strachu, smutku czy radości. Celem regularnej praktyki uważności jest większe zaangażowanie w życiowe wyzwania.

Początkowo jednak, niektóre z praktyk uważności np. medytacja może sprawić kłopot. Jeżeli przez całe życie żyjemy w biegu i odbieramy każdy bodziec, nie pozwalając sobie na chwile relaksu, siedzenie w ciszy jest wyzwaniem. Dyskomfort, czy nadmierne pobudzenie może odciągać nas od praktyki. Oczekiwanie, że po jednorazowej medytacji Nasze życie się zmieni jest złudne i nieprawdziwe. Niestety nasze społeczeństwo nauczyło nas, że wszystko powinniśmy mieć od razu. Coraz szybciej i więcej. Natychmiastowa gratyfikacja staje się symbolem XXIw. Korzyści z medytacji można odczuć często dopiero po pewnym czasie. Dlatego cierpliwość i trwała praktyka jest kluczowa.

Uważność jest sposobem, dzięki któremu możemy uspokoić umysł. Wiele osób funkcjonuje w przeszłości lub przyszłości, żyjąc w teraźniejszości. Jest to jednak marnotrawstwo energii życiowej. Taki stan nie zbliża nas do osiągnięcia upragnionych celów. Sparaliżowani nadmiarem obowiązków rozpoczynamy prokrastynację. Jest to stan w którym odkładamy rzeczy na później. Przyczyną wcale nie jest lenistwo. Często jest to związane ze sferą emocjonalną. Dotyczy to w dużej mierze osób z niską tolerancją bólu psychicznego. Praktykowanie uważności pomaga zrozumieć własne uczucia oraz skupić się na teraźniejszości. Dlatego tak ważne jest, aby dać szansę sobie, a tym samym uważności.

Nasze myśli, często lubią błądzić. Osadzone w przeszłości często przywołują zdarzenia nieaktualne. Tym samym odczuwamy emocje, które dzisiaj nie mają już znaczenia. Zazwyczaj wracamy do momentów, które były nacechowane dużym napięciem emocjonalnym. W rezultacie przestajemy psychicznie odróżniać przeszłość od teraźniejszości. Związani w pętle myśli, toczymy wewnętrzny dialog: Co gdybym zrobił/a inaczej? Powinnam/em wtedy zareagować, Kiedyś to było nie to co teraz – powtarzamy do siebie. Zamykamy się tym samym w kole emocji. Stajemy się uzależnieni od przyjemnych i nieprzyjemnych przeżyć, które minęły lub nadejdą. Uważność pomaga więc zidentyfikować nawyki myślowe i za pomocą konkretnych narzędzi uspokoić umysł.

W artykule ,,Mindfluness Research Update: 2008” autorzy zanalizowali badania prowadzone nad faktycznym działaniem uważności. W podsumowaniu podkreślili, że uważność pomaga zwiększyć uwagę, świadomość, akceptację oraz rozwija umiejętność współodczuwania. W rezultacie uważność ,,ułatwia bardziej elastyczne, adaptacyjne reakcje na stres, co z kolei może pomóc uwolnić nas od cierpienia i poprawia zdrowie i samopoczucie.’’

Jakie narzędzia stosuje się w Uważności?

Medytacje są podstawowym narzędziem do praktyki uważności. W filozofii zen Munen Muso oznacza stan wolności myśli tzn. ,,czysty umysł”. Jest to sytuacja, w której można skupić się na ,,tu i teraz”. Chodzi o to, aby swoją uwagę skupić na wykonywanej czynności. Dzięki temu, nie zamartwiamy się ilością pracy, która na nas czeka. Zatapiamy się w konkretnej chwili. Zapisujemy się w pamięci momentu. Jesteśmy bardziej produktywni i efektywni. Koncepcja Filozofii Zen podkreśla, jak ważne jest oczyszczenie własnego umysłu. Czerpanie radość z wykonywanych zadań jest możliwe. Trzeba jednak przestawić myśli na teraźniejszość. Jest to możliwe dzięki medytacji.

Medytacja, a praktyka Uważności.

Medytacja pozwala uspokoić umysł i spowolnić myśli. W badaniu ,,Wpływ aplikacji do medytacji uważności na stres w pracy i samopoczucie” udział wzięło 238 zdrowych pracowników z dwóch dużych brytyjskich firm, którzy zostali losowo wybrani i poproszeni o korzystanie z aplikacji w której mieli wykonywać medytację uważności.

Aplikacja oferowała 45 nagranych od 10 do 20 minut medytacji audio z przewodnikiem. Uczestnicy zostali poproszeni o praktykowanie jednej medytacji dziennie. Pomiary psychospołeczne i ciśnienie krwi w ciągu jednego dnia roboczego mierzono na początku i osiem tygodni później. 16 tygodni po rozpoczęciu interwencji, dane dotyczące użytkowania wykazały, że podczas 8- tygodniowego okresu interwencji uczestnicy ukończyli średnio 17 sesji medytacyjnych (zakres 0-45 sesji).

Grupa interwencyjna odnotowała znaczną poprawę samopoczucia, stresu, napięcia związanego z pracą i postrzegania wsparcia społecznego w miejscu pracy w porównaniu z grupą kontrolną. Ponadto w grupie interwencyjnej odnotowano spadek skurczowego ciśnienia krwi mierzonego samodzielnie w ciągu dnia roboczego od okresu przed interwencją do okresu po interwencji. Wynik badania sugeruje, że praktykowanie medytacji redukuje stres w pracy i poprawia samopoczucie. (PsycINFO Database Record (c) 2019 APA,).

W czym pomoże uważność?

Uważność poprawia zdrowie psychiczne. Jest także ważnym elementem w leczeniu wielu problemów między innymi: depresji, czy leczeniu zaburzeń lękowych. W badaniu ,,Effects on Anxiety and Stress Reactivity” dziewięćdziesiąt trzy osoby z zespółem lęku uogólnionego zostały losowo przydzielone do 8-tygodniowej interwencji grupowej, która korzystała z technik uważności do kontroli uwagi. W trakcie badania mierzono objawy lęku. Reaktywność na stres oceniano porównując lęk i stres podczas, przed i po podaniu testu na stres społeczny. Wynik udowodnił, że praktywanie uważności może mieć korzystny wpływ na objawy lękowe, a także może zmniejszać reaktywność stresową.

Dlaczego warto praktykować uważność?

W roku 2021 hasło „Jak zadbać o zdrowie psychiczne?” trafiło do wyszukiwarki google częściej niż kiedykolwiek w historii. Ten fakt pokazuje, jak temat zdrowia psychicznego jest i będzie coraz ważniejszy. Narzędzia uważności są odpowiedzią na narastające pytania ,,Jak zapobiec depresji?” lub ,,Jak nie dopuścić do myśli samobójczych?”. Uważność jest prewencją przed problemami zdrowia psychicznego. Chociaż coraz więcej osób zdaje sobie z tego sprawę, to tragiczna sytuacja z psychiką społeczeństwa się pogłębia.  Praktykowanie uważności jest jednoznaczne z przejęciem odpowiedzialności i kontroli własnego życia. Uważność jest dostępna dla każdego, trzeba tylko chcieć.

Tekst: Jagoda Sadowska

Źródła:

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23541163/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2679512/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6215525/

https://about.google/intl/pl_pl/stories/year-in-search-2021/trends/mental-health/